Beeldreportage huiselijk geweld

Ze wist in beeld te vangen wat geen duizend woorden zo indringend hadden gekund: het drama van huiselijk geweld. Fotograaf Sara Naomi Lewkowicz bleef schieten toen het geweld tussen Shane en Maggie escaleerde. Haar fotoserie doorbrak een taboe.

Zíj is niet degene die durf toonde, door te blijven staan, door het drama in beeld te brengen. Dat was Maggie, een jonge vrouw van begin 20, die fotograaf Sara Naomi Lewkowicz al een paar weken volgde met haar camera. Maggie, met twee kleine kinderen van 4 en 2, was in een gewelddadige relatie beland met de 11 jaar oudere Shane. Zij was het die de avond nadat Shane haar in elkaar had geslagen de foto’s bekeek die Lewkowicz had genomen ‘ na haar bezoek aan de politie, na het bezoek aan een tehuis voor mishandelde vrouwen ‘ en zei: ‘Dit is hoe het eruitziet als je in elkaar geslagen wordt. Als je deze beelden ziet, weet je dat geen excuus ter wereld dit goed kan praten. Als anderen deze beelden zien, helpt het hen misschien om weg te gaan bij hun mishandelaar. Anders ben ik gewoon een van de velen. Then I just got beat up.’

De New Yorkse Lewkowicz (30) was aanvankelijk helemaal niet van plan geweest het onderwerp van huiselijk geweld te documenteren. Haar idee was een fotoserie te schieten over de moeilijkheden die ex-gevangenen tegenkomen bij hun reïntegratie (Shane had al meer dan de helft van zijn leven in de gevangenis doorgebracht) ‘ het stigma van ‘ex-gevangene’ aan de ene kant, de wil om er wat beters van te maken aan de andere. Ze volgde het stel al een paar weken, had hen goed leren kennen. En ze had geen idee dat het uit de hand zou kunnen lopen, vertelt ze vanuit New York via Skype. Tot een paar uur voordat het geweld daadwerkelijk escaleerde. ‘Eerder die dag vroeg ik Maggie: “Is hij weleens gewelddadig tegen je geweest?” Eén keer, zei ze, nog niet zo lang geleden, had hij haar geduwd en door elkaar geschud. Ik denk dat dat zijn patroon was: niet gewelddadig in het begin van de relatie, maar gaandeweg steeds agressiever.’

De serie toont de aanloop. Het stel krijgt ruzie als ze uit zijn, Maggie ziet een andere vrouw flirten met Shane en vertrekt. Als die eenmaal thuiskomt, is hij laaiend omdat Maggie hem heeft achtergelaten in de bar en naar huis is gereden met een vriend van hem, bij wie ze logeren. Maggie zegt hem op te hoepelen, stelt dat hij de kinderen wakker maakt met zijn geschreeuw. Een onrustige, steeds agressievere Shane grijpt Maggie op een gegeven moment naar de keel.

Aanvankelijk staat iedereen er bang en hulpeloos bij, vertelt Lewkowicz, de twee vrienden bij wie het stel logeert ‘ een man en een vrouw ‘ kijken weifelend toe. Lewkowicz twijfelt geen moment. Ze pakt haar camera en blijft foto’s maken. ‘Ik was niet echt bang, maar ik wist ook: ik moet er niet tussen springen. Ik bedoel: ik ben 1 meter 60, ik wist dat ik het fysiek zou verliezen. Shane had eerder die dag mijn telefoon gebruikt en had hem nog steeds in zijn jaszak. Pas toen ik naar mijn telefoon reikte, die uit zijn jas stak, realiseerde ik me: nu zou ik weleens een gebroken neus op kunnen lopen.’

Maar Shane is gepreoccupeerd met Maggie, die hij tegen het aanrecht aandrukt, en Lewkowicz gooit een van de andere aanwezigen haar telefoon toe. ‘Ik zei: “Ga naar de badkamer, ergens waar hij je niet kan horen, en bel de politie.” Ondertussen bleef ik schieten, van korte afstand. Ik wilde dat hij voelde dat hij gezien werd. Dat het werd vastgelegd.’

Weken later, weken nadat Maggie het besluit heeft genomen weg te gaan bij Shane en haar goedkeuring heeft gegeven voor publicatie, pas op dat moment besluit Lewkowicz de foto’s ook daadwerkelijk te publiceren. ‘Ik wilde er zeker van zijn dat ze er oké mee was en dat ook bleef. Ik ben nogal beschermend ten opzichte van haar.’

Wat volgt, is een storm aan aandacht ‘ niet zelden negatief. Critici beschimpen Maggie, die zo dom is het aan te leggen met een gewelddadige man, ze halen Lewkowicz door de mangel, omdat ze foto’s maakte maar er zelf niet tussen sprong. ‘Iedereen kreeg de schuld, behalve degene die het gedaan had. Weet je, ik kan veel hebben, dus mij maakte die kritiek niet zoveel uit. Bovendien: iedereen is een dappere cowboy achter zijn computerscherm, maar je weet niet wat je in zo’n situatie zelf zou doen. Maar wat me oprecht ergerde, was dat ze Maggie bekritiseerden. Het slachtoffer, niet de dader. Dat zegt veel over hoe we naar dit onderwerp kijken.

Het is de reden dat huiselijk geweld niet afneemt, op bepaalde plekken en in bepaalde periodes zelfs toeneemt. Because we’re not dealing with the problem properly. Zoals ik het zie, voeden we jongetjes op met het idee dat het oké is om sterk en agressief te zijn, en leren we meisjes dat het hun verantwoordelijkheid is hiermee om te gaan, omdat dit nu eenmaal “mannelijk” is. Welnu, we hebben een nieuwe definitie nodig van mannelijkheid.

Ik publiceerde de serie in de VS bewust vlak voordat de Violence Against Women Act ‘ een wet die moet zorgen dat slachtoffers worden beschermd ‘ opnieuw moest worden goedgekeurd door het Congres, in februari dit jaar. Eerder hadden de Republikeinen laten weten tegen een uitbreiding van deze wet te zijn, in het geval van minder-heden, illegalen, bijvoorbeeld. Alsof die mensen geen bescherming nodig hebben.’ De wet werd inderdaad goedgekeurd, ook een deel van de Republikeinen stemde voor. ‘Ik heb geen idee of deze serie politici van gedachten heeft doen veranderen, of ze invloed heeft gehad, maar zelfs als het er maar een is geweest, is het al iets.

Eén ding trof me enorm: een vriend van me die bij de politie in Oregon werkt, belde me niet lang na de publicatie. Hij zei dat ze de serie in z’n geheel hadden uitgeprint en opgehangen in het trainingscentrum van jonge politieagenten. Om hen voor te bereiden op wat ze kunnen verwachten als ze een melding krijgen van huiselijk geweld. Dat voorbeeld, die bewustwording, maakt het voor mij de moeite waard. Weet je, als jij wilt dat er iets gebeurt, dat sociale misstanden worden aangekaart, dan moet je dat duidelijk maken aan beleidsmakers en politici. Het laten zien. In mijn geval via de camera.’

—————————-

Maggie heeft twee kinderen: Memphis (2) en Kayden (4). Ze is gescheiden van hun vader een paar maanden voordat ze een relatie begint met de veel oudere Shane. Op een avond, na een vroeg verjaardagspartijtje voor Memphis in een plaatselijk fastfoodrestaurant, beginnen de twee te ruziën. Shane zegt dat zijn grootste frustratie is dat Maggie meer aandacht aan de kinderen besteedt dan aan hem.

Maggie vertrekt vroeg van een avondje uit omdat ze jaloers wordt als ze ziet dat een andere vrouw met Shane staat te flirten. Als Shane terugkomt, is hij laaiend dat Maggie hem heeft achtergelaten en naar huis is gereden met een van de vrienden in wier huis ze logeren. Maggie vraagt hem weg te gaan, zegt dat hij buiten zichzelf is van woede en dat hij de kinderen wakker maakt.

Als de ruzie voortduurt en Shane Maggie bij haar keel grijpt, rent Memphis de kamer binnen en weigert haar moeder alleen te laten. Ze ziet het merendeel van het geweld en begint te schreeuwen en te stampvoeten. Shane blijft Maggie in het gezicht schreeuwen en Memphis perst zichzelf tussen hen in. Op een gegeven moment stopt ze met huilen en probeert ze haar moeder te troosten.

Eén van de aanwezigen in het huis heeft de politie gebeld en Shane wordt geboeid afgevoerd. Maggie wordt onderzocht.

In de dagen die volgen heeft Maggie tijd om te reflecteren en een officiële verklaring af te leggen bij de politie. Ze zegt inmiddels het contact met de biologische vader van haar kinderen hersteld te hebben en te overwegen naar Alaska te verhuizen, waar hij met het leger is gestationeerd.